Comenius' Mausoleum

Een mausoleum in Nederland, dat is vrij bijzonder. In Naarden is er een, en wel het mausoleum voor Comenius ofwel Ian Amos Komensky, de Tsjechische Europeaan met de verlichte gedachten over samenleven en opvoeden. Hij wordt nog altijd door velen hooggeacht, waaronder Tsjechen. Het museum is dan ook tweetalig. In het grafgedeelte is een serie panelen aangebracht die de periodes in zijn leven verbeelden. Een serie beelden in het hekwerk daaromheen laat het nog een keer zien. Omnia sponte fluant, absit violentia rebus’ (Laat alles zich vrij ontwikkelen, geweld zij daarbij afwezig. Dat is de lijfspreuk van Comenius. Nog elk jaar wordt de Comenius prijs toegekend aan een persoon, instelling of initiatief gericht op één van de drie thema's in het werk van Comenius: onderwijs, zingeving en samenleving. En dit jaar is zijn literaire werk Het Labyrinth van de Wereld zelfs opnieuw uitgegeven. Hij heeft lang en veel invloed gehad.

Ik was in Naarden omdat ik het boek Grand Hotel Europa ging wegbrengen. Gisteravond had ik het uit, ik had het te koop gezet, en vanochtend was het verkocht. Ik was al lang niet in Naarden geweest, ik voel me weer fit, en Naardens station gaat over een week voor een maand dicht dus dit was mijn kans. Ik liep eerst naar mijn bezorgadres, liet het boek achter en liep vervolgens de Vesting binnen.

Natuurlijk kon ik het museum niet links laten liggen. Veel stelt het niet voor, er is bijvoorbeeld geen enkel origineel te vinden, maar het geeft een overzicht, en verheldert hoe zijn opgang en latere neergang, tot verbanning aan toe, is verlopen. Uiteindelijk is deze tegenhanger van Erasmus na zijn erkenning verguisd, net als Spinoza. Maar zijn werken duren voort. Er stonden enkele artefacten in het museum die zijn pedagogisch gedachtengoed illustreerden, zoiets als de spulletjes die Kees Boeke heeft ontwikkeld - maar dan wel enkele eeuwen eerder.


Ook was er een replica van een portret dat Rembrandt van hem heeft geschilderd, en een kopie van zijn drukpers uit zijn Amsterdamse uitgeversperiode, tot mijn plezier. Want van die drukpers heb ik indertijd zelf ook een kopie gemaakt. Die heeft jaren op mijn kamer gestaan, tot ik hem heb weggegeven. Hij werkte nog echt ook.