Dat had ik nou nooit verwacht: dat ik als het ware aan mijn stoel genageld zou zitten bij de uitvoering van een deel van het magnum opus van Karlheinz Stockhausen, LICHT, geschreven van 1977-2003 en nu te zien in de Gashouder in Amsterdam, en wel als stukken 'aus LICHT' onder auspiciën van Pierre Audi op de planken gebracht. Stockhausen, dat was toch die wereldvijandige kakafoon die in de jaren '60 en '70 de muzikale smaak van hele generaties had verpest? Dit vooroordeel heb ik vandaag met een grote zwaai overboord moeten zetten.
Het begint al met de Gashouder als locatie voor een opera uitvoering. Je komt binnen, en ervaart direct de geslotenheid, het opvoeren van druk aan de binnenkant van een enorme brouwketel met zijn metalen dichte plafond. Overal zijn metalen steunberen en hoog boven je hoofd is er een technische loopbrug gemonteerd, waar de belichting langs kan rijden. Dan de afmetingen van het gebouw - rijen en rijen stoelen, er konden vast wel duizend mensen in de zaal. Het podium was breed als een brug, met daarop bovenop strenge, blauw stroboscopische beelden, knoerten van letters AUS LICHT - DAG 1
Er waren drie van die schermen, ze reikten van kant tot kant. Onderling werd er samenhang in gebracht door gebogen lijnen van opgloeiende blauwe pijpen, niet netjes naast of langs elkaar maar met een elegante nonchalance een eigen patroon vormend. Verder waren er een paar stellages, van normale afmetingen dus klein vergeleken bij het podium, als bij een bouwproject. Die stond er ook achter de ruggen van het publiek, en daar zaten de musici klaar, allemaal blazers met een slagwerker. Exact op de aangegeven tijd begon het werk.
Er werd kort door kinderen op de grote schermen uitgelegd wie of wat Michael moest voorstellen: een engel die drie verschijningsvormen heeft, soms tegelijk, en die naar de aarde is verhuisd voor de liefde. De blazers brachten 'Michaels Gruss' aan het publiek. Daarbij werden er allerlei beelden op de schermen geprojecteerd, van de musici achter ons, zodat we geen verdraaide nek kregen. Wel kreeg je ze in tienvoud te zien: over elkaar heen geprojecteerd, naast elkaar, fade in fade out. Telkens veranderde ook de kleurstelling van de gloeiende pijpen, maar niet zo snel dat het je ergerde - nee, langzaam, het drong zich maar zachtjes op, ineens merkte je dat je in een andere kleurenwereld was beland.
Toen dit deel achter de rug was, begon het stuk 'Michaels Jugend'. De tenor die het zong had er precies het goede gezicht voor, een vrolijk en verwachtingsvol gezicht met veel expressie, soms komisch aandoend. Dat past wel bij een engel die op aarde is neergedaald omdat hij verliefd gaat worden, nietwaar. Maar eerst moest hij zijn jeugd doorbrengen, die helemaal parallel aan de jeugd van Karlheinz liep overigens. Zijn moeder artistiek, zijn vader een wat stramme onderwijzer, aan de lopende band kindertjes, waar zijn moeder gek van werd, zeker toen kleine Hermann stierf. In een gesticht werd ze uiteindelijk gedood door de dokter. Bij KH's moeder gebeurde dat door de nazi's. Intussen heeft vader de jonge Michael leren lezen, schrijven en jagen. Hij kan zingen, dansen en trompet spelen en moet dat ook wel doen als kort na zijn moeder ook zijn vader sterft. Hij auditeert op die manier voor een muziekopleiding, en wordt eenstemmig aangenomen door de jury. Hiermee eindigde het deel voor de pauze.
Toen ben ik naar huis gegaan. De pauze zou een uur duren, de voorstelling zou tot na elven duren. En ik had gemerkt dat mijn ogen en mijn hoofd als in trance reageerden op de beelden en de muziek. De muziek sleepte me mee. Ik werd er duizelig van, kon mijn ogen niet meer openhouden. De effecten van het geflakker op de schermen had een soortgelijk effect als toen ik afgelopen donderdag in de opstelling van Michel van der Aa was gestapt - alleen was het nu minder virtueel en veel heftiger van impact. Het was me wel genoeg zo. Ik keek op tegen een thuiskomst om 2 uur 's nachts met een hoofd vol watten. Maar ik ben heel tevreden! Ik was erbij, ik heb een deel gezien, het galmt nog dagen na in mijn hoofd. De lovende recensies zijn wat mij betreft volledig terecht, ik heb iets meegemaakt waar nog lang over zal worden nagepraat.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten