Gijsbreght

Vanaf 1638 tot in de jaren 1960 is het toneelstuk Gijsbreght van Aemstel, van de hand van Joost van den Vondel, onafgebroken opgevoerd elke eerste week van januari. Daarmee is deze toneeltraditie verreweg de langstdurende, dat doet geen Lion King ze na. Maar helaas is er in die jaren zestig de klad in gekomen, waarom is niet heel duidelijk. De nieuwe tijd, net wat u zegt.... Maar daarin bracht vandaag het gezelschap van Theater Kwast verandering. Dit gezelschap hadden wij eerder in Hoorn gezien, bij de opvoering van Lucelle, een klucht van Bredero naar aanleiding van zijn 400-jarig jubileum. Dat smaakte naar meer. Toen bleek dat ze voor het eerst sinds jaren de Gijsbreght weer gingen opvoeren, kocht ik meteen kaartjes.

Maar door een samenloop kwamen vandaag ook Martijn en Margot, die we al weken niet gezien hadden en ook enkele weken niet meer kunnen zien. Daarom bleef Eef thuis en ging ik met mijn nieuwe vriendin Pauline naar Amsterdam. Op de Keizersgracht 384 aangekomen, ontdekte ik dat het Dylan hotel dat hier staat, gebouwd is op... het terrein van de oude Schouwburg, de plek waar Vondel zelf zijn toneelstuk heeft zien worden uitgevoerd!
Dat was natuurlijk een geweldige extra. We gingen onder de oude, nog intacte poort door en werden ontvangen in een zijzaal waar de 'bode' ons kond deed van wat er ging gebeuren.
Vervolgens werd de inleidende monoloog gesproken door Gijsbreght himself in een zaaltje ongeveer waar vroeger de ronde vorm van het theater heeft gestaan. De tweede akte werd niet opgevoerd maar kort verteld, weer door de 'bode' en toen kwam de fielt Vosmaer op. Luid werd hij uitgejouwd, terwijl hij de goedgelovige Gijsbreght inpalmde. Je raadt het al, dat ging mis.
Het schip Het Zeepaert werd de muren binnengetrokken, met enkele tableaus vivants werd de moord op oom Gozewijn en de verkrachting van nicht Klaris in scene gezet; ook dat werd in Vondels tijd zo gedaan zo werd ons verteld. Broer Arend werd zieltogend binnengebracht door Gijsbreght. Een rei van 1 dame zong het ontroerende Waar werd oprechter trouw.... 

Een zeer bezorgde Badeloch gaf uiting aan haar ongerustheid. Deze rol werd, geheel conform de gewoontes van toen, gespeeld door een man, een rokrol zogezegd. Hij/zij (Jorick Jochims) was prachtig aangekleed in een echt zeventiende eeuwse jurk. Beetje gepostdateerd dus, want Badeloch woonde met Gijsbreght in het dertiende-eeuwse Amsterdam, maar Vondel zal haar zo hebben gezien. Het is een hele uitdaging om een vrouw te spelen en niet komisch te lijken, maar deze heer slaagde daar met vlag en wimpel in. Tot slot greep de engel Rafael in en beval Gijsbreght te stoppen met vechten en naar veiliger oorden te gaan. Dat deed hij, met Badeloch aan zijn arm, onder het uitspreken van de bekende woorden: Vaarwel mijn Aemsterland, verwacht een andre heer!

De link gaat naar Diepenbrocks Waar werd oprechter trouw... Het is niet zijn sterkste werk, vind ik. Nu moet ik maar eens proberen om het zelf op muziek te zetten.

PS: Na een treurspel volgde vroeger een klucht. Zo ook nu. Ivo de Wijs en Peter Niewint hadden een nieuw stukje geschreven voor Thomasvaer en Pieternel, die op de bruiloft van Kloris en Roosje een kritische scetch over Amsterdam opvoerden.